Seja como caixa-preta, da qual interessa representar a operação da razão e da memória que “sinalizam” as entradas e saídas de seu fazer, seja como um autômato natural, no qual neurônios cerebrais “comportam-se” como circuitos eletro-eletrônicos em uma máquina, está em jogo uma imagem de homem, animal racional1).
Esta imagem do homem como animal racional é várias vezes criticada por Heidegger como uma visão moderna da razão, ligada ao triunfo de um fenômeno paradoxal, denominado por Zimmerman (1990) “humanismo naturalista”. O paradoxo está justamente no reconhecimento do homem como um animal, idêntico a qualquer outro na Terra, e ao mesmo tempo distinto de qualquer outro, por ser dotado de razão. Uma racionalidade que lhe daria o direito de definir, julgar e usar coisas do modo que bem entender.
Este humanismo naturalista simboliza para Heidegger a auto-elevação do homem à situação de sujeito de uma empreitada para ser “mestre e senhor da Natureza”. No fundo, seria a resposta moderna e equivocada ao princípio aristotélico do “animal racional”, que atravessa o pensamento de gerações sucessivas, desde o início da metafísica ocidental até a total degeneração do logos grego, enquanto “ser capaz” de reunir e distinguir todas as coisas, em uma “racionalidade instrumental”, onde o logos é apenas um instrumento humano; e sendo assim, pode ter sua mimese perfeita e mais rápida em uma “tecnologia da inteligência”, como Lévy (1990) denomina a tecnologia da informação.
A revolução cibernética, associada ao advento da informática, é um sinal de que o logos condicionou-se à “matematização da natureza”2), à “logicização da razão” pela logística3) e à “industrialização da memória”4). Prevaleceu o “princípio de razão”, que não visa o excesso do ser, sua simplicidade, mas a possibilidade de reduzi-lo a uma identidade conceitual, intercambiável, permitindo produzir uma antecipação do devir e exercer retro-especulação (feedback) como guia deste devir. Isto é a cibernética.
Referências:
3829881
{3829881:4CU6B8YZ}
1
associacao-brasileira-de-normas-tecnicas
50
default
214
https://filoinfo.hyperlogos.info/wp-content/plugins/zotpress/
%7B%22status%22%3A%22success%22%2C%22updateneeded%22%3Afalse%2C%22instance%22%3Afalse%2C%22meta%22%3A%7B%22request_last%22%3A0%2C%22request_next%22%3A0%2C%22used_cache%22%3Atrue%7D%2C%22data%22%3A%5B%7B%22key%22%3A%224CU6B8YZ%22%2C%22library%22%3A%7B%22id%22%3A3829881%7D%2C%22meta%22%3A%7B%22creatorSummary%22%3A%22PESSOA%22%2C%22parsedDate%22%3A%221988%22%2C%22numChildren%22%3A0%7D%2C%22bib%22%3A%22%3Cdiv%20class%3D%5C%22csl-bib-body%5C%22%20style%3D%5C%22line-height%3A%201.35%3B%20%5C%22%3E%5Cn%20%20%3Cdiv%20class%3D%5C%22csl-entry%5C%22%3EPESSOA%2C%20F.%20%3Cb%3EA%20Hora%20do%20Diabo%3C%5C%2Fb%3E.%20Lisboa%3A%20Edi%26%23xE7%3B%26%23xF5%3Bes%20Rolim%2C%201988.%20%3C%5C%2Fdiv%3E%5Cn%3C%5C%2Fdiv%3E%22%2C%22data%22%3A%7B%22itemType%22%3A%22book%22%2C%22title%22%3A%22A%20Hora%20do%20Diabo%22%2C%22creators%22%3A%5B%7B%22creatorType%22%3A%22author%22%2C%22firstName%22%3A%22Fernando%22%2C%22lastName%22%3A%22PESSOA%22%7D%5D%2C%22abstractNote%22%3A%22%22%2C%22date%22%3A%221988%22%2C%22language%22%3A%22pt%22%2C%22ISBN%22%3A%22%22%2C%22url%22%3A%22%22%2C%22collections%22%3A%5B%5D%2C%22dateModified%22%3A%222023-10-10T18%3A13%3A21Z%22%7D%7D%5D%7D
PESSOA, F. A Hora do Diabo. Lisboa: Edições Rolim, 1988.
3829881
{3829881:5R4QN8S8}
1
associacao-brasileira-de-normas-tecnicas
50
default
214
https://filoinfo.hyperlogos.info/wp-content/plugins/zotpress/
%7B%22status%22%3A%22success%22%2C%22updateneeded%22%3Afalse%2C%22instance%22%3Afalse%2C%22meta%22%3A%7B%22request_last%22%3A0%2C%22request_next%22%3A0%2C%22used_cache%22%3Atrue%7D%2C%22data%22%3A%5B%7B%22key%22%3A%225R4QN8S8%22%2C%22library%22%3A%7B%22id%22%3A3829881%7D%2C%22meta%22%3A%7B%22creatorSummary%22%3A%22ZIMMERMAN%22%2C%22parsedDate%22%3A%221990%22%2C%22numChildren%22%3A0%7D%2C%22bib%22%3A%22%3Cdiv%20class%3D%5C%22csl-bib-body%5C%22%20style%3D%5C%22line-height%3A%201.35%3B%20%5C%22%3E%5Cn%20%20%3Cdiv%20class%3D%5C%22csl-entry%5C%22%3EZIMMERMAN%2C%20M.%20E.%20%3Cb%3EHeidegger%26%23×2019%3Bs%20Confrontation%20with%20Modernity.%20Technology%2C%20Politics%2C%20Art%3C%5C%2Fb%3E.%20Bloomington%3A%20Indiana%20University%20Press%2C%201990.%20%3C%5C%2Fdiv%3E%5Cn%3C%5C%2Fdiv%3E%22%2C%22data%22%3A%7B%22itemType%22%3A%22book%22%2C%22title%22%3A%22Heidegger%5Cu2019s%20Confrontation%20with%20Modernity.%20Technology%2C%20Politics%2C%20Art%22%2C%22creators%22%3A%5B%7B%22creatorType%22%3A%22author%22%2C%22firstName%22%3A%22Michael%20E.%22%2C%22lastName%22%3A%22ZIMMERMAN%22%7D%5D%2C%22abstractNote%22%3A%22%22%2C%22date%22%3A%221990%22%2C%22language%22%3A%22en%22%2C%22ISBN%22%3A%22%22%2C%22url%22%3A%22%22%2C%22collections%22%3A%5B%5D%2C%22dateModified%22%3A%222023-10-10T18%3A19%3A11Z%22%7D%7D%5D%7D
ZIMMERMAN, M. E.
Heidegger’s Confrontation with Modernity. Technology, Politics, Art. Bloomington: Indiana University Press, 1990.
3829881
{3829881:DRI2W89F}
1
associacao-brasileira-de-normas-tecnicas
50
default
214
https://filoinfo.hyperlogos.info/wp-content/plugins/zotpress/
%7B%22status%22%3A%22success%22%2C%22updateneeded%22%3Afalse%2C%22instance%22%3Afalse%2C%22meta%22%3A%7B%22request_last%22%3A0%2C%22request_next%22%3A0%2C%22used_cache%22%3Atrue%7D%2C%22data%22%3A%5B%7B%22key%22%3A%22DRI2W89F%22%2C%22library%22%3A%7B%22id%22%3A3829881%7D%2C%22meta%22%3A%7B%22creatorSummary%22%3A%22L%5Cu00c9VY%22%2C%22parsedDate%22%3A%221990%22%2C%22numChildren%22%3A0%7D%2C%22bib%22%3A%22%3Cdiv%20class%3D%5C%22csl-bib-body%5C%22%20style%3D%5C%22line-height%3A%201.35%3B%20%5C%22%3E%5Cn%20%20%3Cdiv%20class%3D%5C%22csl-entry%5C%22%3EL%26%23xC9%3BVY%2C%20P.%20%3Cb%3ELes%20technologies%20de%20l%26%23×2019%3Bintelligence%3C%5C%2Fb%3E.%20Paris%3A%20La%20D%26%23xE9%3Bcouverte%2C%201990.%20%3C%5C%2Fdiv%3E%5Cn%3C%5C%2Fdiv%3E%22%2C%22data%22%3A%7B%22itemType%22%3A%22book%22%2C%22title%22%3A%22Les%20technologies%20de%20l%5Cu2019intelligence%22%2C%22creators%22%3A%5B%7B%22creatorType%22%3A%22author%22%2C%22firstName%22%3A%22Pierre%22%2C%22lastName%22%3A%22L%5Cu00c9VY%22%7D%5D%2C%22abstractNote%22%3A%22%22%2C%22date%22%3A%221990%22%2C%22language%22%3A%22fr%22%2C%22ISBN%22%3A%22%22%2C%22url%22%3A%22%22%2C%22collections%22%3A%5B%5D%2C%22dateModified%22%3A%222023-10-10T18%3A21%3A57Z%22%7D%7D%5D%7D
LÉVY, P. Les technologies de l’intelligence. Paris: La Découverte, 1990.
3829881
{3829881:FFJ3QF8R}
1
associacao-brasileira-de-normas-tecnicas
50
default
214
https://filoinfo.hyperlogos.info/wp-content/plugins/zotpress/
%7B%22status%22%3A%22success%22%2C%22updateneeded%22%3Afalse%2C%22instance%22%3Afalse%2C%22meta%22%3A%7B%22request_last%22%3A0%2C%22request_next%22%3A0%2C%22used_cache%22%3Atrue%7D%2C%22data%22%3A%5B%7B%22key%22%3A%22FFJ3QF8R%22%2C%22library%22%3A%7B%22id%22%3A3829881%7D%2C%22meta%22%3A%7B%22creatorSummary%22%3A%22HEIDEGGER%22%2C%22parsedDate%22%3A%221992%22%2C%22numChildren%22%3A0%7D%2C%22bib%22%3A%22%3Cdiv%20class%3D%5C%22csl-bib-body%5C%22%20style%3D%5C%22line-height%3A%201.35%3B%20%5C%22%3E%5Cn%20%20%3Cdiv%20class%3D%5C%22csl-entry%5C%22%3EHEIDEGGER%2C%20M.%20%3Cb%3EO%20que%20%26%23xE9%3B%20uma%20coisa%3F%3C%5C%2Fb%3E%20Tradu%26%23xE7%3B%26%23xE3%3Bo%3A%20Carlos%20Moruj%26%23xE3%3Bo.%20Lisboa%3A%20Edi%26%23xE7%3B%26%23xF5%3Bes%2070%2C%201992.%20%3C%5C%2Fdiv%3E%5Cn%3C%5C%2Fdiv%3E%22%2C%22data%22%3A%7B%22itemType%22%3A%22book%22%2C%22title%22%3A%22O%20que%20%5Cu00e9%20uma%20coisa%3F%22%2C%22creators%22%3A%5B%7B%22creatorType%22%3A%22author%22%2C%22firstName%22%3A%22Martin%22%2C%22lastName%22%3A%22HEIDEGGER%22%7D%2C%7B%22creatorType%22%3A%22translator%22%2C%22name%22%3A%22Carlos%20Moruj%5Cu00e3o%22%7D%5D%2C%22abstractNote%22%3A%22%22%2C%22date%22%3A%221992%22%2C%22language%22%3A%22pt%22%2C%22ISBN%22%3A%22%22%2C%22url%22%3A%22%22%2C%22collections%22%3A%5B%5D%2C%22dateModified%22%3A%222024-01-05T09%3A21%3A11Z%22%7D%7D%5D%7D
HEIDEGGER, M.
O que é uma coisa? Tradução: Carlos Morujão. Lisboa: Edições 70, 1992.
3829881
{3829881:RX5G9VQG}
1
associacao-brasileira-de-normas-tecnicas
50
default
214
https://filoinfo.hyperlogos.info/wp-content/plugins/zotpress/
%7B%22status%22%3A%22success%22%2C%22updateneeded%22%3Afalse%2C%22instance%22%3Afalse%2C%22meta%22%3A%7B%22request_last%22%3A0%2C%22request_next%22%3A0%2C%22used_cache%22%3Atrue%7D%2C%22data%22%3A%5B%7B%22key%22%3A%22RX5G9VQG%22%2C%22library%22%3A%7B%22id%22%3A3829881%7D%2C%22meta%22%3A%7B%22creatorSummary%22%3A%22HEIDEGGER%22%2C%22parsedDate%22%3A%221959%22%2C%22numChildren%22%3A0%7D%2C%22bib%22%3A%22%3Cdiv%20class%3D%5C%22csl-bib-body%5C%22%20style%3D%5C%22line-height%3A%201.35%3B%20%5C%22%3E%5Cn%20%20%3Cdiv%20class%3D%5C%22csl-entry%5C%22%3EHEIDEGGER%2C%20M.%20%3Cb%3EQu%26%23×2019%3Bappelle-t-on%20penser%26%23x202F%3B%3F%3C%5C%2Fb%3E%20Tradu%26%23xE7%3B%26%23xE3%3Bo%3A%20Aloys%20Becker%3B%20Tradu%26%23xE7%3B%26%23xE3%3Bo%3A%20G%26%23xE9%3Brard%20Granel.%20Paris%3A%20PUF%2C%201959.%20%3C%5C%2Fdiv%3E%5Cn%3C%5C%2Fdiv%3E%22%2C%22data%22%3A%7B%22itemType%22%3A%22book%22%2C%22title%22%3A%22Qu%5Cu2019appelle-t-on%20penser%20%3F%22%2C%22creators%22%3A%5B%7B%22creatorType%22%3A%22author%22%2C%22firstName%22%3A%22Martin%22%2C%22lastName%22%3A%22HEIDEGGER%22%7D%2C%7B%22creatorType%22%3A%22translator%22%2C%22name%22%3A%22Aloys%20Becker%22%7D%2C%7B%22creatorType%22%3A%22translator%22%2C%22name%22%3A%22G%5Cu00e9rard%20Granel%22%7D%5D%2C%22abstractNote%22%3A%22%22%2C%22date%22%3A%221959%22%2C%22language%22%3A%22%22%2C%22ISBN%22%3A%22%22%2C%22url%22%3A%22%22%2C%22collections%22%3A%5B%5D%2C%22dateModified%22%3A%222023-10-11T00%3A25%3A22Z%22%7D%7D%5D%7D
HEIDEGGER, M.
Qu’appelle-t-on penser ? Tradução: Aloys Becker; Tradução: Gérard Granel. Paris: PUF, 1959.
Tese de Doutorado em Filosofia (UFRJ, 2005)
3829881
{3829881:UM43XKZH}
1
associacao-brasileira-de-normas-tecnicas
50
default
214
https://filoinfo.hyperlogos.info/wp-content/plugins/zotpress/
%7B%22status%22%3A%22success%22%2C%22updateneeded%22%3Afalse%2C%22instance%22%3Afalse%2C%22meta%22%3A%7B%22request_last%22%3A0%2C%22request_next%22%3A0%2C%22used_cache%22%3Atrue%7D%2C%22data%22%3A%5B%7B%22key%22%3A%22UM43XKZH%22%2C%22library%22%3A%7B%22id%22%3A3829881%7D%2C%22meta%22%3A%7B%22creatorSummary%22%3A%22DE%20CASTRO%22%2C%22parsedDate%22%3A%222005%22%2C%22numChildren%22%3A1%7D%2C%22bib%22%3A%22%3Cdiv%20class%3D%5C%22csl-bib-body%5C%22%20style%3D%5C%22line-height%3A%201.35%3B%20%5C%22%3E%5Cn%20%20%3Cdiv%20class%3D%5C%22csl-entry%5C%22%3EDE%20CASTRO%2C%20M.%20C.%20%3Cb%3EO%20que%20%26%23xE9%3B%20inform%26%23xE1%3Btica%20e%20sua%20ess%26%23xEA%3Bncia.%20Pensando%20a%20%26%23x201C%3Bquest%26%23xE3%3Bo%20da%20inform%26%23xE1%3Btica%26%23x201D%3B%20com%20M.%20Heidegger%3C%5C%2Fb%3E.%20UFRJ-IFCS%2C%20%2C%202005.%20Dispon%26%23xED%3Bvel%20em%3A%20%26lt%3B%3Ca%20class%3D%27zp-ItemURL%27%20href%3D%27https%3A%5C%2F%5C%2Fwww.academia.edu%5C%2F43690212%5C%2FO_que_%25C3%25A9_inform%25C3%25A1tica_e_sua_ess%25C3%25AAncia_Pensando_a_quest%25C3%25A3o_da_inform%25C3%25A1tica_com_M_Heidegger%27%3Ehttps%3A%5C%2F%5C%2Fwww.academia.edu%5C%2F43690212%5C%2FO_que_%25C3%25A9_inform%25C3%25A1tica_e_sua_ess%25C3%25AAncia_Pensando_a_quest%25C3%25A3o_da_inform%25C3%25A1tica_com_M_Heidegger%3C%5C%2Fa%3E%26gt%3B%3C%5C%2Fdiv%3E%5Cn%3C%5C%2Fdiv%3E%22%2C%22data%22%3A%7B%22itemType%22%3A%22document%22%2C%22title%22%3A%22O%20que%20%5Cu00e9%20inform%5Cu00e1tica%20e%20sua%20ess%5Cu00eancia.%20Pensando%20a%20%5Cu201cquest%5Cu00e3o%20da%20inform%5Cu00e1tica%5Cu201d%20com%20M.%20Heidegger%22%2C%22creators%22%3A%5B%7B%22creatorType%22%3A%22author%22%2C%22firstName%22%3A%22Murilo%20Cardoso%22%2C%22lastName%22%3A%22DE%20CASTRO%22%7D%5D%2C%22abstractNote%22%3A%22Tese%20de%20Doutorado%20em%20Filosofia%22%2C%22date%22%3A%222005%22%2C%22language%22%3A%22pt%22%2C%22url%22%3A%22https%3A%5C%2F%5C%2Fwww.academia.edu%5C%2F43690212%5C%2FO_que_%25C3%25A9_inform%25C3%25A1tica_e_sua_ess%25C3%25AAncia_Pensando_a_quest%25C3%25A3o_da_inform%25C3%25A1tica_com_M_Heidegger%22%2C%22collections%22%3A%5B%5D%2C%22dateModified%22%3A%222023-10-12T14%3A46%3A31Z%22%7D%7D%5D%7D